‘Koop nu, betaal later’: de verleiding is groot, maar bijna 1 op 3 jonge gebruikers krijgt incassobureau op bezoek
Een smartphone of een vakantie bestellen zonder meteen te betalen? Steeds meer Belgen gebruiken ‘bestel nu, betaal later’-diensten. Maar daarin schuilt ook een gevaar: één op de drie jongeren die van zo’n systeem gebruikmaakten, kwam al in contact met een incassobureau. Minister van Consumentenbescherming Rob Beenders (Vooruit) gaat daarom regels opleggen. “Het kan niet de bedoeling zijn dat deze systemen onze jongeren in de schulden steken.”
Eén op de vier jongeren onder de 24 jaar heeft al eens op de poef gekocht. Vroeger moest je daarvoor nog een creditcard op zak hebben, maar met talrijke ‘buy now, pay later’-betaaldiensten (BNPL) is dat tegenwoordig nog makkelijker. Daarmee hoef je niet te wachten tot je loon is gestort om te kunnen kopen: je klikt op ‘bestellen’ en de rekening komt later wel. Betalen doe je via de app van bijvoorbeeld Klarna, Riverty (het vroegere Afterpay), Alma of PayPal Pay Later, de bekendste aanbieders.
De apps winnen de jongste jaren razendsnel aan populariteit, vooral bij jongeren. Bijna één op de vijf Belgen (18%) gebruikt deze betaalmethode al actief, en 15 procent overweegt dat binnenkort te doen. Jongeren onder 24 jaar zijn daarbij opvallend oververtegenwoordigd, net als millennials (25-45 jaar).
Onder meer grote webshops als Zalando, Amazon en Bol bieden ‘koop nu, betaal later’, en maken op die manier “winkelen nog makkelijker”. Maar ook fysieke winkels volgen in sneltempo: zowat de helft (48%) van de handelaars wil de service aanbieden.
Verleidelijk, maar verraderlijk
De verleiding is groot: je kan meteen kopen en je betaling uitstellen tot 14 of 30 dagen na de levering, ofwel in drie termijnen betalen. En dat zonder extra kosten. Terugsturen is eenvoudig als het product niet bevalt. Zelfs duurdere aankopen lijken zo plots haalbaar, zonder dat spaargeld moet worden aangesproken.
“Maar daar zit ook net het gevaar”, waarschuwt de Federale Overheidsdienst Economie. “Die diensten verleiden tot impulsaankopen en geven je het gevoel dat je je budget onder controle hebt – terwijl je intussen geld uitgeeft dat je misschien niet hebt, of nooit had voorzien”, zegt woordvoerder Lien Meurisse.
Geen rente, geen gedoe, zo claimen de platforms. Dat is inderdaad zo, voor wie netjes op tijd betaalt tenminste. Hoewel de BNPL-dienst gratis lijkt, zijn er mogelijke verborgen kosten aan verbonden. “Wie niet op tijd terugbetaalt, krijgt al snel te maken met hoge kosten en groeiende schulden”, aldus Meurisse.
De FOD Economie trekt daarom aan de alarmbel en waarschuwt jongeren met een campagne op sociale media voor de risico’s. De extra kosten en hoge verwijlintresten kunnen oplopen tot een veelvoud van het achterstallige bedrag. “Bijna één op de drie jongeren die van deze diensten gebruikmaakte, kwam door betalingsachterstanden al in contact met een incassobureau.”
Guy Van Mullem van invorderingsbureau Intrum, een bedrijf dat openstaande vorderingen voor opdrachtgevers probeert te innen, merkt dat vooral twintigers en dertigers vatbaar zijn voor schulden door BNPL. “Deze generatie is vaak niet volledig op de hoogte van de extra kosten die kunnen ontstaan. Een onbetaalde factuur van 100 euro door boetes, verwijlintresten en invorderingskosten zal nog beperkt oplopen tot een schuld van maximaal 120 euro, zolang de schuld in een minnelijke regeling afgehandeld wordt. Wordt er niet betaald, dan riskeert de consument echter een gerechtelijke procedure met tussenkomst van een deurwaarder. Daarbij zal de schuld exponentieel toenemen. Onvoorzichtig gebruik en gebrek aan overzicht kunnen bij BNPL dus zeker leiden tot financiële problemen,” stelt hij.
Wetgeving nodig
Minister van Consumentenbescherming Rob Beenders (Vooruit) onderstreept het belang van bewustwording rond dit relatief nieuwe fenomeen. “Het kan niet de bedoeling zijn dat deze systemen onze jongeren diep in de schulden steken. Veel ouders weten niet eens dat deze apps bestaan, laat staan dat hun kinderen ze gebruiken. Tijd dus om daar aan de keukentafel over te praten.”
Zelf plant de minister een strikte regelgeving voor buy now, pay later-diensten, want vandaag vallen die niet onder de wetgeving op het consumentenkrediet. Dat betekent onder meer dat de consument niet beschermd wordt tegen woekerrentes en extra kosten. Er bestaat voor BNPL ook geen centrale zwarte lijst bij de Nationale Bank, om wie zich in de schulden steekt tegen zichzelf te beschermen. Voor leningen en verkopen op afbetaling is er wel zo’n lijst. Al hanteren sommige webshops wel een eigen zwarte lijst om wanbetalers te weren.
Strengere controles
De FOD Economie en het kabinet-Beenders werken aan een nieuwe wet waardoor BNPL-diensten vanaf november 2026 wél onder de regels van het consumentenkrediet vallen. “Dat opent de deur naar strengere controles en een betere bescherming voor Belgische consumenten”, zegt hij. “BNPL-aanbieders zullen dan ook verplicht worden voor elke klant de zwarte lijst bij de Nationale Bank te raadplegen, zodat ook zij zicht hebben op wanbetalers.”
BNPL en aankopen op afbetaling zijn sowieso verboden voor minderjarigen. Maar de minister beseft dat daartegen wordt gezondigd. “We bekijken of we die toegang ook echt kunnen verbieden, en hoe. Mijn administratie bekijkt welke pistes mogelijk zijn.”
Vijf tips om schulden te vermijden:
Gebruik BNPL enkel voor noodzakelijke, geplande aankopen > BNPL is geen oplossing voor impulsieve aankopen. De service geeft een vals gevoel van comfort bij aankopen waarvoor je het geld niet (tijdig) hebt.
Ken je echte terugbetalingscapaciteit >
Ga na of je alle rekeningen (abonnementen, huur, uitgaven, andere BNPL-aankopen…) aan het einde van de maand kunt betalen.Lees de algemene voorwaarden > Niemand doet dit graag, maar lees de kleine lettertjes. Ook al staat “rente” niet met grote letters vermeld, de meeste BNPL-diensten rekenen hoge kosten bij te late betalingen. Let vooral op boetes bij laattijdige betalingen, de duur van de afbetaling en eventuele verborgen kosten.
Deactiveer de betaaloptie ‘in termijnen’ >
Veel websites activeren automatisch de BNPL-optie, zonder dat je dit goed doorhebt. Deactiveer deze optie in je klantenvoorkeur op je favoriete sites. Zo voorkom je opnieuw in de verleiding te komen.Handel snel bij betalingsproblemen >
Toch in het rood gegaan? Neem meteen contact op met de BNPL-dienst. Er bestaan oplossingen voor elke stap. Vraag om een betalingsuitstel, een herverdeling van de schuld of een langere aflossingstermijn. Elke dag vertraging kan tot hogere boetes leiden. Hoe langer je wacht, hoe moeilijker het wordt om je schuld af te betalen.
