“We worden massaal onverdraagzamer”: waarom we door de hitte allemaal een korter lontje hebben
Meer verkeersagressie, meer haatberichten op het internet en zelfs winkeliers stellen vast dat hun klanten een opvallend kort lontje hebben. Het is geen toeval: de warmte maakt ons massaal onverdraagzamer. Hoe zit dat? “Een fractie van een graad kan al genoeg zijn om effect op de hersenen te zien.”
Maandag nog raakten drie jonge vrouwen in Blankenberge slaags met de politie na een discussie. Ze liepen in bikini door de stad en de agenten wezen hen erop dat dat niet is toegestaan. Er kwam een woordenwisseling van, waarop de vrouwen agressief werden en een agent lichtgewond raakte. Het is een extreem voorbeeld, maar de hitte zorgt ervoor dat we een kort lontje hebben.
Een belronde langs winkeliers leert dat zij hetzelfde ervaren: mensen hebben deze dagen duidelijk minder geduld. Ze zijn korter van stof en raken sneller geïrriteerd. “Dat komt door de warmte”, zegt Rudi D’Hooge, professor biologische psychologie aan de KU Leuven. “Dan gedragen mensen zich anders. Agressiever. Een studie uit 1998 toonde al aan dat op dagen boven de 30 graden de verkeersagressie toeneemt met 15 tot 30 procent.”
Meer recent werd onderzocht of mensen ook online agressiever reageren, en de cijfers zijn indrukwekkend: het Potsdam Institute for Climate Impact Research analyseerde ongeveer 4 miljard berichten en stelde vast dat het aantal haatberichten op warme dagen tot maar liefst 22 procent hoger ligt dan op dagen met gemiddelde temperaturen tussen 12 en 21 °C.
Prikkelbaar en loom
Hoe komt dat? Professor D’Hooge: “De temperatuur beïnvloedt de werking van onze hersenen. Een voorbeeld dat iedereen zal herkennen: als het warm is, voel je je loom. Dat zijn onze hersenen die willen voorkomen dat we te veel bewegen, omdat ons lichaam dan nog meer opwarmt.”
“Wat we ook zien bij hoge temperaturen, is dat bepaalde delen van de hersenen minder efficiënt werken. Het gaat dan vooral om gebieden in de prefrontale cortex, en dat is de plek waar onze emoties geregeld worden. Daar zie je dus het effect op ons gedrag: we reageren impulsiever en zijn prikkelbaarder. Een fractie van een graad kan al genoeg zijn om effect op de hersenen te zien. Als het zeer warm is, zoals deze dagen, zal dat effect dus nog meer merkbaar zijn.”
“Een tweede verklaring zit in het feit dat warmte ons zenuwstelsel activeert en de ‘arousal’ – het opwindingsniveau – verhoogt. Daardoor voelen we ons sneller gestresseerd, gaan we agressiever reageren en zijn we minder verdraagzaam.”
“Drink water”
Kunnen we iets doen om het onze hersenen makkelijker te maken – en dus iets minder kort van stof door de warme dagen te gaan? “Ja”, zegt professor D’Hooge. “In de eerste plaats: drink voldoende water. Om niet uit te drogen, maar óók voor je hersenen: als je zweet, verlies je niet alleen vocht, maar ook elektrolyten. En die mineralen zijn zeer belangrijk voor de werking van de hersenen. Bij een tekort kunnen mensen totaal gedesoriënteerd raken.”
Een koele ruimte opzoeken kan uiteraard ook helpen. “Ik geef dat advies ook aan mijn studenten die nu aan het blokken zijn. Ze zullen zich beter kunnen concentreren. Lukt dat niet, dan kan regelmatig afkoelen ook helpen. Neem bijvoorbeeld een frisse douche of een bad.”
Airco
En ten slotte: wat doet airco met onze hersenen? Brengen we ze in de war als we vanuit een gekoelde ruimte naar buiten gaan, waar het deze dagen tot wel 15 graden warmer is? “Nee”, aldus professor D’Hooge. “Voor je hersenen heeft dat geen negatieve gevolgen. Zo’n plots temperatuurverschil zorgt voor een vasculaire dynamiek, omdat je bloedvaten zich heel snel zullen openen. Vergelijk het met de sauna of met ijszwemmen. Mensen met hart- of vaatziekten moeten daar uiteraard wél voorzichtig mee zijn. Maar algemeen gesteld is zo’n afwisseling tussen temperaturen alleen maar gezond.”
